Blog
Zelfvervullers – omdat ‘woord’ een woord is
Ieder woord benoemt iets. Het woord ‘koe’ beschrijft een al dan niet zwart-wit gevlekt rund, terwijl het woord ‘veertien’ het veertiende getal in ons rekenkundig stelsel is, geteld vanaf het getal 1. Zo heeft elk woord in onze taal een betekenis; soms tastbaar, zoals ‘stoel’, soms minder tastbaar (‘geest’) of helemaal niet (‘blauw’ of ‘knullig’). Woorden die iets benoemen dat met de taal zelf te maken heeft, kunnen echter nog een extra eigenschap hebben: ze kunnen niet alleen íets benoemen, ze kunnen ook zichzelf benoemen. Die woorden hebben de zelfvervullende naam zelfvervullers gekregen.
Een zelfvervuller is een woord dat zelf de eigenschap bezit die het benoemt. Dat klinkt wat ingewikkeld, maar er zijn voldoende voorbeelden die het helder kunnen maken. Het meest logische voorbeeld is het woord ‘woord’. Het woord ‘woord’ benoemt een combinatie van letters die samen ergens betekenis aan geven – precies wat het woord ‘woord’ is en doet. In het verlengde daarvan is ook ‘naamwoord’ een (zelfstandig) naamwoord, en bestaat ‘bijvoeglijk naamwoord’ zelfs uit twee zelfvervullers: ‘bijvoeglijk’ wordt bijgevoegd bij het naamwoord ‘naamwoord’.
Nog makkelijker wordt het bij ‘verkleinwoord’. Dat is geen zelfvervuller, want een verkleinwoord is een zelfstandig naamwoord dat door een achtervoegsel (-je, -pje, -tje, …) een verkleinde vorm van dat naamwoord creëert. ‘Verkleinwoordje’ is daarentegen wél een zelfvervuller: het is het verkleinwoordje van ‘verkleinwoord’, net zoals ‘afk.’ de afkorting is van ‘afkorting’.
Zo zijn er nog handenvol met andere voorbeelden. Een isogram is in de Nederlandse taal een woord dat bestaat uit louter verschillende letters; in het woord ‘isogram’ is inderdaad niet tweemaal dezelfde letter te vinden. Het woord ‘elfletterig’ bestaat toevalligerwijs uit precies elf letters (en ‘zeventienletterig’ uit zeventien), en ‘draaiaard’, een synoniem van ‘palindroom’, is zelf een palindroom. ‘Synoniem’ is overigens zelf ook een synoniem (van ‘gelijkbetekenend’), terwijl ‘antoniem’ juist het tegengestelde van ‘synoniem’ betekent en daarmee zelf ook een antoniem is.
Het leukste voorbeeld vinden we echter bij de woorden ‘autologisch’ en ‘heterologisch’, omdat daar een paradoxaal verband tussen bestaat. De paradox van Grelling gaat uit van twee waarheden. Ten eerste is een woord autologisch als het alleen zichzelf beschrijft (‘kort’ is een behoorlijk kort woord en is dus autologisch). Daarnaast is een woord heterologisch als het absoluut niet zichzelf beschrijft (‘lang’ is zeker geen lang woord en is dus heterologisch). De grote vraag is nu: is het woord ‘heterologisch’ autologisch of heterologisch?
Als ‘heterologisch’ autologisch is, zou het dus zichzelf moeten beschrijven. Dat kan niet, want als ‘heterologisch’ zichzelf zou beschrijven, zou het per definitie hetzelfde betekenen als ‘autologisch’, en dat is nu eenmaal niet zo. Dan moet ‘heterologisch’ dus een heterologisch woord zijn. In dat geval beschrijft het echter zichzelf, waardoor het dus een autologisch woord is. Het woord ‘heterologisch’ kan slechts autologisch zijn wanneer het zichzelf beschrijft en daardoor automatisch heterologisch is, en kan slechts heterologisch zijn wanneer het zichzelf niet beschrijft en daardoor automatisch autologisch is. Het woord ‘autologisch’ is duidelijk een autologisch woord (een zelfvervuller), maar ‘heterologisch’ kan niet heterologisch of autologisch zijn, omdat het dan automatisch het tegengestelde zou betekenen.
Als het nu begint te duizelen: geen zorgen, daar zijn paradoxen voor. Een paradox is immers een tegenspraak, iets dat klopt terwijl het niet kan kloppen. Het is daarom zo lekker paradoxaal dat het woord ‘paradox’ slechts op één manier een zelfvervuller zou kunnen zijn: als het niet zou bestaan.
21 REACTIES
Nice post. I learn something totally new and challenging on websites I stumbleupon everyday. It will always be interesting to read through content from other writers and use something from other sites. Aurie Sargent Heidie
This is an example of a comment made on a post. You can either edit the comment, delete the comment or reply to the comment. Use this as a place to respond to the post or to share what you are thinking. Claudine Derron Bartholomew
Looks great! We will be trying it out this weekend Diahann Rich Adella
Hi there, after reading this awesome post i am as well happy to share my knowledge here with friends.| Betty Tabby Muldon
Today, while I was at work, my cousin stole my iphone and tested to see if it can survive a 25 foot drop, just so she can be a youtube sensation. My iPad is now destroyed and she has 83 views. I know this is entirely off topic but I had to share it with someone! Samantha Orrin Laurena
A fascinating discussion is definitely worth comment. Loni Sampson Salomi
Im grateful for the blog post. Really thank you! Cool. Nikki Jared Magbie
When I originally commented I clicked the -Notify me when new remarks are included- checkbox and also now each time a comment is added I get four emails with the same remark. Is there any way you can eliminate me from that service? Thanks! Vilma Ellis Merce
Pretty section of content. I just stumbled upon your weblog and in accession capital to assert that I get in fact enjoyed account your blog posts. Anyway I will be subscribing to your augment and even I achievement you access consistently quickly. Pegeen Dana Alida
I blog often and I truly thank you for your information. Your article has really peaked my interest. I will take a note of your blog and keep checking for new information about once a week. I subscribed to your RSS feed as well. Evanne Sam Celestyn
Hey there! Do you know if they make any plugins to safeguard against hackers? Etheline Gael Jensen
I plan to take CPP at age 70. More guaranteed income is better in my opinion. Gilberte Zane Ordway
Excellent article. I will be facing many of these issues as well.. Sidonnie Cad Munniks
Xiao Zhan is beautiful both inside and out. Love from the USA. Sileas Claudianus Shanda
Nullam nec tempus sem. Morbi dapibus vehicula leo. Phasellus eu leo non mauris rhoncus convallis. Vestibulum ante ipsum primis in faucibus orci luctus et ultrices posuere cubilia Curae. Ardelle Philbert Beck
Beautiful replica watch that exceeded expectations as to style and class. WOuld buy again. Patty Gothart Melita
magnificent points altogether, you just won a new reader. What may you suggest about your post that you made a few days in the past? Any positive? Cinda Nels Kolnos
Thank you for those powerful promises, Pastor Aaron. It gives me hope that this promise will come to pass in my life. Sybille Sandy Doti
This is one awesome blog. Much thanks again. Awesome. Vonni Kale Maxine
I am sure this article has touched all the internet people, its really really pleasant article on building up new website.| Engracia Elden Edouard
Great article! We will be linking to this great post on our site. Keep up the good writing. Pavia Rex Tamah